เวียดนาม เป็นอีกหนึ่งประเทศในภูมิภาคอาเซียนที่น่าจับตามองไม่น้อยเลยทีเดียว โดยมีแนวโน้มการเติบโตที่เร็วที่สุดในอาเซียน ในการดึงดูดเม็ดเงินลงทุนจากทั่วโลก รวมถึงภาครัฐได้มีการสนับสนุนและวางเป้าหมายในการมุ่งสู่การเป็น “ศูนย์กลางด้านเทคโนโลยี” แห่งใหม่ของเอเชีย อีกด้วย ซึ่งทำให้ปัจจุบันเวียดนามเป็นประเทศที่มีสตาร์ทอัพระดับยูนิคอร์นกว่า 4 รายด้วยกัน หนึ่งในนั้นคือ อุตสาหกรรม Blockchain ที่สามารถเติบโตเป็นยูนิคอร์นได้ภายในระยะเวลา 3 ปีเท่านั้น 

ปัจจุบันเวียดนามมีสตาร์ทอัพประมาณ 3,800 บริษัท โดยมี 4 บริษัทที่เป็นยูนิคอร์น และ 11 บริษัทเป็นเซนทอร์ ซึ่งเป็นสตาร์ทอัพทีมีมูลค่ามากกว่า 100 ล้านเหรียญสหรัฐ  (ข้อมูลเมื่อสิ้นปี 2021)

4 ยูนิคอร์นของเวียดนามประกอบด้วย 

VNG  เป็นบริษัทเทคโนโลยีอันดับหนึ่ง และเป็นยูนิคอร์แห่งแรกของเวียดนาม โดยเป็นเจ้าของแอพพลิเคชั่น ทั้ง Zalo บริการส่ง Message  โซเชียลมีเดียอย่าง Zing Me รวมถึงเป็นเจ้าของแอพ Payment Zalopay และ 123pay และยังเป็นผู้ผลิตเกมส์ออนไลน์ เช่น Sky Garden, Crossfire Legend นอกจากนี้ยังมีแพลตฟอร์มเพื่อการศึกษา ชื่อ Zuni online learning อีกด้วย 

VNPay เป็นบริษัท Fintech ที่เป็นยูนิคอร์นแห่งแรกของเวียดนาม โดยเป็นผู้ให้บริการแอพพลิเคชั่นในมือถือของธนาคารมากกว่า 22 แห่งในเวียดนาม เช่น Agibank, Vietcombank, VietinBank, and BIDV มีผู้ใช้งานมากกว่า 22 ล้านคนต่อเดือน

MoMo เป็นบริษัท e-Wallet ที่เป็นที่นิยมมากที่สุดในเวียดนามที่มีผู้ใช้มากกว่า 23 ล้านคน โดยสามารถใช้ได้ใน 80% ของร้านอาหารและเครื่องดื่ม และ 70% ของซุปเปอร์มาร์เก็ตในเวียดนาม และ ล่าสุดเมื่อช่วงปลายปี 2021 ได้มีการระดมทุนในรอบ Series E โดยมี Mizuho Bank เป็น Lead Investor และร่วมด้วยนักลงทุนอีก 3 รายได้ ได้แก่ Kora  Ward Ferry Management และ Goodwater Capital

Sky Mavis ผู้สร้างเกม Axie Infinity เป็นบริษัทสตูดิโอเกมซึ่งผลิตเกมบนโลก  Blockchain ในรูปแบบ Play-to-Earn ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 2019  โดยในช่วงพีคมีผู้เล่นสูงสุด 2.7 ล้านคนต่อวัน และล่าสุดเมื่อเดือนเมษายนที่ผ่านมาได้มีการระดมทุนรอบ Series C โดยมี Binance เป็น Lead Investor และร่วมด้วยนักลงทุนชื่อดังอีกมากมาย ได้แก่ Andreessen Horowitz (a16z) Dialectic  Paradigm Accel และ Animoca Brands

11 เซนทอร์ของเวียดนาม ประกอบไปด้วย  

• Tiki แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซอันดับ 5 ของเวียดนาม มีผู้ใช้ 17.9 ล้านคนต่อเดือน 
• Sendo แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซอันดับ 6 ของเวียดนาม มีผู้ใช้ 6.9 ล้านคนต่อเดือน ที่ผ่านมา Kbank ลงทุนใน Sendo ปี 2019 รอบ Series C 
• Trusting Social บริษัท Fintech ให้บริการ Al credit scoring 
• Topica แพลตฟอร์ม Edtech มีหลักสูตรปริญญาตรีออนไลน์ และ หลักสูตรเรียนภาษาอังกฤษออนไลน์ 
• Yeah1 บริษัทมีเดียในช่องทางออนไลน์ 
• Scommerce บริษัทโลจิสติกส์ออนไลน์ 
• CocCoc บริษัท Search engine ของเวียดนาม คล้าย ๆ Google 
• VinlD บริษัทซอฟท์แวร์ในเครือ Vingroup ให้บริการกับ startup ใน การสร้าง digital ecosystem และช่วยวางยุทธศาสตร์การสร้างรายได้ 
• Be แอพเรียกแท็กซี่และส่งอาหาร คู่แข่งของ Grab
• Vato  แอพเรียกแท็กซี่และส่งอาหาร คู่แข่งของ Grab 
• Batdongsan แพลตฟอร์มอสังหาริมทรัพย์ออนไลน์ให้คนขายโพสต์ขายได้

มูลค่าการลงทุนสตาร์ทอัพในตลาดเวียดนามมีแนวโน้มเพิ่มสูงอย่างต่อเนื่อง โดยเมื่อปี 2021 แตะระดับ 1.4 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ  ซึ่งกลุ่มธุรกิจที่เป็นดาวเด่นที่ได้รับความนิยมสูงสุด คือ Digital Payment และ E-commerce การลงทุนในธุรกิจเกมออนไลน์มีการเติบโตก้าวกระโดด โดยในช่วงปี 2020-2021 เพิ่มขึ้นกว่า 2,813% นอกจากนี้ยังมีธุรกิจด้าน HealthTech ที่เติบโตกว่า 1,016% เช่นกัน

ทั้งนี้เป็นเพราะผู้บริโภคเวียดนามเต็มใจจะจ่ายเงินเพื่อบริการด้าน Health Care มากเมื่อเทียบกับรายได้ โดยค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับสุขภาพสูงถึง 6.6% ของ GDP ในขณะเดียวกัน เวียดนามยังต้องใช้เวลาอีก 70 ปี จึงจะพัฒนาบริการด้านสาธารณสุขเทียบเท่าประเทศพัฒนาแล้ว ซึ่งวัดจากจำนวนแพทย์ต่อประชากรของเวียดนามเทียบกับประเทศ OECD 

ดังนั้น Telemedicine หรือแพลตฟอร์มพบกับหมอออนไลน์จึงเป็นทางออกสำคัญในการยกระดับการให้บริการ Healthcare ของเวียดนามและมีความน่าสนใจไม่น้อยเลยที่เดียว 

ยกตัวอย่างสตาร์ทอัพด้าน HealthTech ที่น่าจับตา 

• Jio Health แพลตฟอร์ม Telemedicine ที่ให้บริการทั้งแบบออนไลน์และออฟไลน์โดยหลังพบแพทย์จะได้ใบสั่งยาออนไลน์ที่จะซื้อยาผ่านร้านขายยา ล่าสุดได้มีการระดมทุน Series B โดย KVision ในเครือของ KBank และ Fuchsia Venture Capital ในเครือเมืองไทยประกันชีวิต ร่วมลงทุนด้วย  และในปี 2023 ได้มีแผนในการที่จะขยายตลาดมาเปิดสาขาที่ประเทศไทย เพื่อส่งมอบบริการ Telemedicine  แบบ Omnichannel
• Med247 แพลตฟอร์ม Telemedicine ที่ให้บริการทั้งแบบออนไลน์และออฟไลน์ โดยมีเครือข่ายกับคลีนิกเล็กๆ ในชุมชน 
• Docosan แพลตฟอร์มจองนัดหมายหมอออนไลน์ สอบถามราคาก่อนพบแพทย์ และมีการreview ความเห็นของผู้ใช้บริการคนอื่นๆ

โอกาสในการขยายตลาดไปเวียดนาม

เวียดนามถือเป็นประเทศที่มีศักยภาพในฐานะการเป็นตลาดขนาดใหญ่ และมีความโดดเด่นด้านการเป็นฐานการผลิต โดยค่าแรงขั้นต่ำเฉลี่ยอยู่ที่ 139-200 เหรียญสหรัฐ ต่อเดือน มีประชากรรวมกว่า 98.5 ล้านคน ประกอบด้วย วัยทำงานที่อายุระหว่าง 15-60 ปี กว่า 65% และมีการคาดการณ์ว่าจํานวนประชากรเวียดนามจะสูงถึง 100 ล้านคนในปี 2568

ปัจจุบันอยู่ระหว่างการพัฒนาไปสู่สังคมเมืองมากขึ้น โดยมีทั้งมีชนชั้นกลาง และตลาดค้าปลีกที่กำลังขยายตัว  โดยในปี 2565 ผู้บริโภควัยหนุ่มสาวที่ร่ํารวยและมีกําลังซื้อสูงมีจํานวนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้มีความต้องการสินค้าอุปโภคบริโภคมากขึ้น

ขณะที่ด้านนโนบายของภาครัฐ ที่ผ่านมาได้มีการประกาศแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติของเวียดนามปี 2021-2030 รัฐบาลเวียดนามได้มีการวางเป้าหมายผลักดันอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจ 7% ต่อปี และ Digital Economy จะเป็นสัดส่วนกว่า 30% ของ GDP โดยยุทธศาตร์ในการดำเนินงานนั้นรัฐบาลเวียดนามได้วางแนวทางพัฒนาเศรษฐกิจบนรากฐานกลไกตลาดแบบสังคมนิยม 

โดยมุ่งเน้นไปที่สร้างเสริมความสามารถทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม โดจะพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ การศึกษาและการฝึกอบรมเพื่อให้แรงงานมี ประสิทธิภาพมากขึ้นและสามารถตอบโจทย์อุตสาหกรรม 4.0 ได้

พร้อมกันนี้ยังได้วางแผนที่จะปรับโครงสร้างเศรษฐกิจให้ทันสมัยโดยเน้นเศรษฐกิจดิจิทัล (Digital Economy 4.0)  พร้อมส่งเสริมการพัฒนาที่ยั่งยืน เพื่อปกป้องสิ่งแวดล้อม และบรรเทาปัญหา Climate Change โดยตั้งเป้าจะลดการใช้พลังงานต่อหน่วย GDP 1-1.5% ต่อปีอีกด้วย 

**ข้อมูล Startup Ecosystem ในครั้งนี้เป็นข้อมูลที่ได้มาจากการเดินทางไปศึกษาดูงานกับธนาคารกสิกรไทย  พร้อมร่วมพิธีเฉลิมฉลองเปิดสาขาแรกของธนาคารกสิกรไทยที่นครโฮจิมินห์ สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม